Dominee Tim Vreugdenhil gooit het over een andere boeg

Ds. Tim Vreugdenhil
Genealogiecode: N XI f.1
Door: Voorzitter – Dirk
Bron: Familiestichting
Foto: Tim Vreugdenhil

Voorzitter Dirk Vreugdenhil had een ontmoeting met Tim Vreugdenhil  waarvan hij hier uitgebreid verslag doet.

Tim Vreugdenhil is de zoon van Arie en Ali Vreugdenhil. Arie is de zoon van een broer van mijn vader. Tim zou dus oom tegen mij moeten zeggen, wat hij overigens niet een keer heeft gedaan.

Zijn volledige naam luidt: Willem Jan Matthijs Vreugdenhil. Vernoemd naar zijn beide opa’s Willem en Jan, zijn ouders vonden ‘Matthijs’ een mooie toevoeging.  Tim heeft mij echter niet een overtuigend verhaal verteld waar dan de roepnaam Tim vandaan komt. Maar daar kon ik goed mee leven.

Wij ontmoetten elkaar voor het interview in een café met de naam Vak Zuid. De locatie was  gekozen omdat deze voor ons beiden goed uitkwam. Maar het klinkt wel als voetbal. En dat klopt ook. Het is een café in het gebouw van het Olympisch stadion in Amsterdam. Onder het grasveld bevindt zich een P+R plaats en Tim woont in Amsterdam en werkt op een kantoor vlakbij het stadion.

Tim is geboren in ’s-Hertogenbosch in het jaar 1975. Hij heeft een jongere broer met de naam Rolf. Twee totaal verschillende jongens. Tim is introverter, wat minder sportief en heeft belangstelling voor maatschappelijke vraagstukken. Rolf is extraverter, sportief en heeft een sterk commerciële inslag.

In het jaar 2008 is Tim getrouwd met Grietje van Dijk. Zij is geboren in Enschede en studeerde Europese studies in Amsterdam. In die stad hebben zij elkaar leren kennen. In oktober 2011 is hun dochter Julia geboren. Grietje werkt bij de gemeente Amsterdam  als teamleider op de afdeling Vergunningen van stadsdeel Nieuw West.

Studie Theologie
Tim is dus Theologie gaan studeren.  Ik was benieuwd hoe deze keuze nu tot stand was gekomen. Zijn opa, Willem Vreugdenhil, was predikant. Hij overleed toen Tim 8 jaar was en Tim had derhalve slechts vage herinneringen aan zijn opa. Zijn opa heeft daarom geen grote invloed gehad op zijn studiekeuze. Voor Tim lag de studie theologie niet lang van te voren vast. Hij heeft dan ook een breed scala aan studies vergeleken.

Maar zijn keuze is wel beïnvloed door zijn vader.
Arie Vreugdenhil had een commerciële functie in de meubelhandel en was daarnaast erg actief in het kerkelijke leven. In het gezin speelde dus het belang van de kerkgemeenschap en het nemen van verantwoordelijkheid hiervoor een belangrijke rol. En dit besef en de inspanningen van zijn vader om hieraan een belangrijke bijdrage te leveren hebben ongetwijfeld  invloed gehad op zijn studie keuze.

Rolf heeft gekozen voor een commerciële functie en treedt daarmee in de voetsporen van zijn vader. Zo zie je maar dat de vader van twee totaal verschillende zonen van invloed is geweest op hun totaal verschillende studiekeuzen.

Tim ging in Kampen theologie studeren. Aanvullend heeft hij nog een jaar in Berlijn gestudeerd. Duitsland is op het terrein van theologie en filosofie een vooraanstaand land in Europa. Tim heeft zijn kennis over belangrijke theologen en filosofen dan ook in dat land op een prettige, efficiënte wijze kunnen verrijken.

Amstelveen
Na zijn studie werd Tim in 2001 beroepen als dominee van een gemeente in Amstelveen. Zoals Tim beschrijft ‘op een traditionele manier en met behulp van de gebruikelijke liturgie’. Alles was redelijk voorspelbaar. Echter na 2,5 jaar bleek dat het aantal leden van de kerk sterk afnam.

Factoren die hierop van invloed waren hadden te maken met de vergrijzing en de grote beweeglijkheid in een grote stad als Amsterdam. Op enig moment kwam het aantal leden onder een zeer kritische grens terecht waardoor het voortbestaan van de gemeente sterk in gevaar kwam.

Heilige verontwaardiging
Tim kon deze ontwikkeling maar moeilijk accepteren. Van zijn vader had hij geleerd verantwoordelijkheid te nemen voor de kerk. En dit bewustzijn leidde op enig moment tot het niet willen en kunnen accepteren dat een gemeente zo maar zou verdwijnen.

Op een dag werd Tim zo kwaad en kwam een sterk gevoel van, zoals hij dat noemde ‘heilige verontwaardiging’ over hem. En dit gaf Tim het besef dat kennelijk met de bestaande begrippen en instituties het niet zal lukken deze gemeente te redden. Het was nodig om de problematiek vanuit een heel andere optiek te benaderen. Daarbij past een ander kader en andere begrippen.

Aanvalsplan en business case
Van zijn vader en broer had Tim de wereld van de handel en het bedrijfsleven leren kennen. In die wereld is het heel gewoon dat een bedrijf failliet gaat. En een van de manieren om dat te voorkomen is een herstart van dat bedrijf. En waarom zou deze aanpak niet kunnen worden toegepast op een kerkgemeenschap? En zo geschiedde. Tim ontwikkelde een aanvalsplan  en schreef een business case.

Vervolgens riep hij zijn gemeente bij elkaar en legde zijn aanpak met veel overtuigingskracht aan de leden voor. Het kwam erop neer dat de kerk zou worden gesloten en vier weken later een nieuwe kerk zou worden opgericht met als doelgroep de Amstelveners van nu.  Op dit moment is Tim deeltijddominee bij twee gemeenten, de een met 150 en de ander met ruim  200 leden. Ook die andere gemeente had een ‘doorstart’  achter de rug. Dit geeft aan dat het een succesvolle onderneming is geweest.

Deze ontwikkeling heeft ook geleid tot verrijking van onze taal. Tim noemt dit proces een vorm van ‘kerkplanting’. En dit begrip past dan weer beter bij de wereld van de kerk dan bij de wereld van het bedrijfsleven.

Zingeving
Naast de verbreding van de doelgroep legt Tim in deze nieuwe opzet ook meer de nadruk op het creëren van een gemeenschap waarbinnen zingevingsvragen kunnen worden gesteld. Op deze manier wil Tim ook de bredere doelgroep aan zich binden.

Het gaat er niet meer alleen om te prediken vanuit Gods Woord, maar ook om het leggen van de verbinding met de belevingswereld van de leden van de  kerkgemeenschap. Op die manier kunnen wezenlijke vraagstukken over het bestaan, zingeving en normen en waarden aan de orde komen.

Het gaat Tim hierbij om het ontwikkelen van een vorm van geestelijke verantwoordelijkheid en geestelijke onafhankelijkheid.

Tevens probeert Tim aansluiting te vinden bij de toenemende aandacht voor spiritualiteit in de maatschappij. Woorden als ziel en zielsverwantschap passen dan ook bij de door Tim ingezette koers.

Past dit in een trend? Dat is een moeilijke vraag. Er is een vergelijking te trekken met de zogenaamde sangha’s uit het boeddhisme. Binnen het boeddhisme is het een belangrijke taak van de mens om in zijn eigen omgeving gemeenschappen te creëren om met behulp van meditatie te oefenen in het geven en ontvangen van liefde en mededogen. Hierover wellicht een andere keer meer.

Verder zien wij binnen onze maatschappij eveneens een bewustwording ontstaan dat nieuwe vormen nodig zijn om de aansluiting met de medemens te vernieuwen. Echter op een aantal plaatsen lijkt het op dit moment nog niet te lukken. Een voorbeeld daarvan is de wereld van de vakbond. En waarom lukt deze verandering niet?

Ondernemend en authentiek
Tim heeft dan ook een antwoord op deze vraag. Wil dit proces van bewustwording leiden tot een echte verandering dan moet aan een aantal voorwaarden worden voldaan.

Twee belangrijke voorwaarden zijn in ieder geval: het hebben van een ondernemersgeest en de andere voorwaarde, en misschien wel de belangrijkste, is authenticiteit.

Een kwetsbare opstelling en oprechte belangstelling voor de ander. De verbinding met andere mensen kan alleen maar gelegd worden als je je eigen dogma’s ook ter discussie durft te stellen en je eigen ziel blootlegt.

Deze twee voorwaarden zijn vooralsnog niet van toepassing op de vakbeweging. De machtspelletjes van de bestaande bestuurders staat hen in de weg om open te staan voor de echte belangen van hun bestaande en potentiële leden.  Wanneer we deze analyse loslaten op de Nederlandse politiek dan komen we wellicht tot eensluidende conclusies.

Voor mij was het een wijze les die ik meteen kon vertalen naar een aantal actuele maatschappelijke ontwikkelingen in Nederland. Wellicht is het initiatief van Tim het begin van een olievlekwerking die zeker zal kunnen voorzien in de mijn inziens toenemende behoefte aan zingeving binnen onze maatschappij.

Dirk Vreugdenhil,
Voorzitter familiestichting